Het schoonmaken van boekenplanken in mijn studeerkamer, weliswaar in opdracht van mijn vrouw, heeft minstens twee voordelen. Alles wordt schoon en stuk voor stuk neem je studieboeken, leesboeken en alle stukken uit je privé archief in de hand. Je begint ze door te bladeren en daarbij kom je verrassingen tegen. Een aantal keren kwam het voor dat ik een boekje, schrift of aantekeningen tegen kwam, waarbij ik dacht: ’Verrek, wat leuk, ik wist niet eens meer dat ik dat had’. Je begint te lezen of je legt het apart weg om later te lezen. Zo kwam ik een gekartonneerd schriftje tegen, met uitgewerkte elektro opgaven uit mijn studietijd voor diploma B2. Het schrift was half vol. Per ongeluk draaide ik het om, begon te bladeren en toen bleek het tot mijn stomme verbazing een oud machinekamer wachtboekje van de Meliskerk te zijn, half volgeschreven met machinistentaal. Zelf heb ik inderdaad op de Meliskerk gevaren, als 4e Wtk twee lange reizen in 1963. Maar al lezende kwam ik er al snel achter dat de notities in het boekje van voor mijn tijd waren, nl uit 1960. Ik heb dit schriftje niet weggelegd, maar ben gaan zitten lezen. Ik vergat de tijd of waar ik mee bezig was, ik rook de geur van stoom samen met stookolie en hoorde de generatorturbine brommen en de voedingpomp kreunen.

Ademloos heb ik zitten lezen. Wat leuk om weer even aan boord van een Victory te zijn. Omdat de koopvaardij van die jaren denk ik nooit meer terugkomt zoals die toen was en zeker niet meer met stoomschepen zoals dit schip van het Victoy type, heb ik de moeite maar genomen om alles netjes uit te typen, dan kan ik er misschien ook nog anderen een plezier mee doen.
We moesten allemaal hard werken in die periode, afzien in de warmte. Soms was het 59 gr. Celsius op de manoeuvreerstand en stond je te kokhalzen doordat er een zoutpil in je keel bleef hangen. Bij het manoeuvreren in de Perzische Golf legde de Hwtk lapjes met ijswater in je nek ter verkoeling. Voor een klusje op de stoomdrum haalde je onder de fan even diep adem, je gereedschap in een emmer met water en dan twee minuten om te sleutelen.
Het eten was wel eens pet en een reis die af en toe langer werd dan gehoopt, maar over een ding zijn de meesten het wel eens, het was een prachtige tijd op die oudere en nieuwere schepen van de Nederlandse Koopvaardij rond de jaren 1960 en 1970.
Bij het overschrijven heb ik zoveel mogelijk dezelfe taal gebruikt als uit het wachtboekje, met dezelfde toen gebruikelijke spelling en machinisten afkortingen. Dagen en maanden werden toen nog met hoofdletters geschreven en een ieder had zijn eigen wijze om de datum op te schrijven.In een enkel geval heb ik de echte naam vermeld van diegene die de aantekeningen had gemaakt. In een enkel geval heb ik de naam veranderd en voor de rest heb ik de namen weggelaten. Privacy redenen zullen we maar zeggen.

 Meliskerk op de rede van Bushire – P.G. Foto Wout Krispijn

In juli 1945 door Betlehem-Fairfield Shipyard Inc. te Baltimore met bouwnummer 2485 opgeleverd als Haverford Victory aan United States War Shipping. In 1947 aangekocht en Grijpskerk resp. Meliskerk herdoopt. In 1964 door de V.N.S. verkocht aan Marcieria Compania Naviera S.A. te Griekenland en herdoopt in Persian Cambayes II. In 1970 verkocht aan Time Lines Panama en herdoopt in Tien Tai. Op 27 februari 1972 aangekomen bij Cin Ho An Steel & Iron te Kaohsiung op Taiwan voor de sloop.

Wachtboekje

Hier volgt dan de geciteerde tekst uit het machinekamer wachtboekje: 09–09–1960.

Hedennacht tnks 4A alle drie stijfvol met drinkwater opvullen. Alles staat goed! Afsluiters kunnen zonder meer gesloten worden. Let op mangat deksels. Wachtlopen volgens instructiemap.
 
2eWtk

Byzonderheden:

1. Bij brandronde ontdekt dat via fankoker van het verfhok machinedienstachterkant, een grote hoeveelheid water naar binnen is gekomen, welke over de drempel van het verfhok in de gang ervoor is gestroomd. Voorlopige schade een baal natte lappen. Het water is via het dek in de koker gestroomd. De bovenste koker is nl. bij het dek afgebrand.

2. Om omstreeks elf uur, miste ik de donkeyman; was nergens te vinden. Heb overal gezocht, tot in het dok toe. Om 01.00 uur kwam hij stomdronken van de wal terug, waarop ik hem van het schip stuurde, niet capabel om nog enig werk te verrichten.

Eerst nadat ik hem gedreigd had hem door de politie van boord te laten halen, ging hij uit eigen beweging weg. Ik kon geen telefoonnummer van Unitas vinden om een nieuwe donkeyman te vragen, zodat verder geen donkeyman meer aan boord was tot half zeven. Zijn naam was Hendriksen. Ook heb ik de inspectie van de V.N.S. nog niet ingelicht, daar het al zo laat was. Getuigen waren de Stuurman van de wacht 2e Stuurman van de Berg en de wachtsman van de wal de heer Oudenaarden.

Getekend door 2e Stuurman, 4e Wtk en wachtsman.

Bij het opruimen van mijn boekenkast kwam ik onlangs een gekartonneerd schrift uit mijn privé-archief tegen.
Benieuwd wat ik daar lang geleden in had geschreven, begon ik nieuwsgierig te bladeren. Het bleken natuurkundesommen 4e examen B2 uit 1964. Al bladerend bemerkte ik ook dat een groot deel van het schrift niet alleen uit sommen bestond, maar ook voor een groot deel was beschreven. Het bleek een oud machinekamerwachtboek van ss. Meliskerk uit 1960 te zijn. Na het lezen van enkele aantekeningen werd ik zo geboeid, dat ik ben gaan zitten lezen en alles om mij heen vergat.
Ik rook de lucht van een Victory-machinekamer. Ik hoorde de hulpgenerator en beneden op de plaat de stoker met enkele tikken de kop van een brander vastslaan. Ik genoot van het taalgebruik en de aantekeningen; van een klein gedeelte laat ik u meegenieten:
Woensdag 7 september 1960. De Meliskerk ligt in dok in Pernis bij scheepswerf Niehuis en Van de Berg voor het uitvoeren van diverse reparaties en er wordt havenwacht gelopen. Aan het einde van de dagdienst laat de 2e Wtk in het wachtboekje zijn instructies achter aan de 3e Wtk, die de komende nacht de wacht heeft.
Citaat: Hedennacht wordt doorgewerkt door acht man aan de hoofdturbine, lenspomp, de hoofdcondensaatpompen, SB blower en de verdamper.
Opletten bij verpakken i.v.m. lantaarnring. BB olievoorraadtank naar sumptank af laten lopen. Let op peil sump tank. Tanks 4a alle drie stijfvol opvullen met drinkwaterleiding, alles staat goed! Afsluiters kunnen zonder meer gesloten worden.
Let op mangatdeksels. Wachtlopen volgens wachtmap. Getekend: 2e wtk
De volgende morgen heeft de 3e Wtk het wachtboekje als volgt ingevuld:
Bijzonderheden:
Bij brandronde ontdekt dat via de fankoker van het verfhok machinedienst achteruit, een hoeveelheid water naar binnen is gekomen. Het water is over de drempel van het verfhok in de gang ervoor gestroomd. Voorlopige schade is een baal lappen die nat is geworden. Het water is via het dek in de koker gestroomd. De bovenste koker is namelijk bij het dek afgebrand.